Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος, Δάσκαλος με ειδίκευση στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας και του νεοελληνικού Πολιτισμού
13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1922
Στις 4.30 το πρωί της 13ης Αυγούστου 1922 το αγροτικό Αφιόν Καραχισάρ με τον μαύρο επιβλητικό βράχο, η καταραμένη «εξέχουσα» του μετώπου της Μ. Ασίας, ξύπνησε από τους πυκνούς και παρατεταμένους κανονιοβολισμούς που έπεφταν κατά των ελληνικών θέσεων σχεδόν σε όλο το μέτωπο της Μ. Ασίας. Κυρίως όμως η επίθεση στρέφονταν κατά των θέσεων της 1ης και της 4ης Μεραρχίας Νότια του ποταμού Ακάρ, με στόχο να διευρυνθεί το κενό των 6 χιλιομέτρων μεταξύ τους στο Καγιάντ Ιμπί και Κάμελαρ
Από τις 3.00 το πρωί ο Κεμάλ με όλη την τουρκική ηγεσία έχουν ανέβει στη δεσπόζουσα κορυφή του Καλετζίκ 10 χιλιόμετρα ΝΔ των ελληνικών γραμμών με ορατότητα ως και την πόλη του Αφιόν ,την ώρα που ο Έλληνας Αρχιστράτηγος βρισκόταν 450 χιλιόμετρα μακριά, στη Σμύρνη.
Ήταν τόσο σφοδρός το βομβαρδισμός των στόχων ώστε σύντομα τα ελληνικά χαρακώματα και τα στρατιωτικά τμήματα εκεί, καταστράφηκαν.
Σύντομα ο βομβαρδισμός επεκτάθηκε σε όλο το μέτωπο της 4ης Μεραρχίας όπου έβαλαν συνεχώς 100 ελαφρά και 30 βαριά πυροβόλα.
Ήταν ένας φοβερός βομβαρδισμός όμοιο του οποίου δεν είχε υποστεί ξανά στη Μικρασία ο ελληνικός στρατός.
Το τουρκικό πυροβολικό βέβαια μπορούσε να δρα ανενόχλητα και εκτός Βουλής του ελληνικού πυροβολικού λόγω του ότι χρησιμοποιούσε τα άριστα πυροβόλα Σκόντα τα οποία είχαν προμηθευθεί οι Τούρκοι από τους «Συμμάχους» μας ,πυροβόλα που είχαν μεγαλύτερο βεληνεκές, μεγαλύτερο διαμέρισμα και βάρος βλήματος.
Οι τρείς ελληνικές πυροβολαρχίες δε εκτός του ότι είχαν μικρότερο βεληνεκές είχαν μονάχα 100 βλήματα ανά πυροβόλο, ενώ οι Τούρκοι 1000
Στις έξι το πρωί το τουρκικό πεζικό εξορμά με στόχο το κενό ανάμεσα στην 1η και την 4η Μεραρχία και σε μικρό χρονικό διάστημα κατορθώνει να καταλάβει θέσεις και λόφους που κατείχαν τα ελληνικά τμήματα ,δημιουργώντας ένα άνοιγμα στο ευαίσθητο αυτό σημείο του μετώπου.
 |
| Afion - Karahisar |
Ο Πλαστήρας και το5/42 Σύνταγμα Ευζώνων με τμήματα της 1ης Μεραρχίας διενεργούν αντεπίθεση και κατορθώνουν να καταλάβουν τις θέσεις που είχαν χαθεί μετά την πρώτη επίθεση του εχθρού. Δυστυχώς όμως μεγάλες απώλειες και οι τραυματισμοί αξιωματικών ( Εκεί τραυματίζεται ο Ταγματάρχης Χ. Κατσιμήτρος ,ο μετέπειτα ηρωικός στρατηγός της 8ης Μεραρχίας στον πόλεμο του 1940) γίνονται η αιτία να ανακοπεί η ηρωική αυτή προσπάθεια.
Την επόμενη μέρα 14 Αυγούστου ο Στρατηγός Τρικούπης αδυνατώντας να ελέγξει την κατάσταση αποφασίζει να διατάξει σύμπτυξη και να εκκενώσει το Αφιόν Καραχισάρ.
Δυστυχώς η υποχώρηση θα συνεχισθεί τις επόμενες μέρες με συνέπεια την κατάρρευση του μετώπου και την αιχμαλωσία του Στρατηγού Τρικούπη και των μονάδων που αυτός διοικούσε.
Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων του Πλαστήρα συνέχισε τον αγώνα και θα είναι αυτό, που συντεταγμένο θα κατορθώσει να σώσει την τιμή των ελληνικών όπλων.
· Και η «Στρατιά» ,και ο μεγάλος αρχηγός της Αντιστράτηγος Χατζηανέστης που βρισκόταν;
· Τι έκανε τις κρίσιμες αυτές στιγμές;
· Ποιες ήταν οι συνθήκες που επικρατούσαν στο μέτωπο τότε;
· Πώς ήταν το ηθικό του στρατεύματος;
· Υπήρχαν πολιτικά κόμματα που επιθυμούσαν την ήττα του στρατού μας;
Αμείλικτα προβάλλουν τα ερωτήματα .
Ο Στρατηγός Τρικούπης διοικητής των τμημάτων που δέχτηκαν τον όγκο της τουρκικής επίθεσης δεν κατάφερε να απαγκιστρωθεί και αφού εγκλωβίστηκε από τις τουρκικές δυνάμεις πολεμώντας γενναία (παρά τα σημαντικά λάθη του) αιχμαλωτίστηκε μετά την ολέθρια μάχη του Αλή βεράν, μαζί με τον υποστράτηγο Διγενή και τον διοικητή της ΧΙΙΙ Μεραρχίας Σ/χη Καϊμπαλή 190 αξιωματικούς και 4400 οπλίτες με 6 ορειβατικά πυροβόλα. Όταν επέστρεψε μετά ένα έτος από την αιχμαλωσία έγραψε τα απομνημονεύματά του με τίτλο «ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΜΑΣ». Στο βιβλίο αυτό που εκδόθηκε το 1952 αναφέρονται σημαντικά στοιχεία που φωτίζουν κατά τη γνώμη μου τις τραγικές εκείνες στιγμές και δίνουν τη δυνατότητα στους αναγνώστες να σχηματίσουν εμπεριστατωμένη άποψη για τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνο το τραγικό καλοκαίρι του 1922 για τον Ελληνισμό .
Από το ιδιαίτερα ενδιαφέρον αυτό πόνημα θα ανασύρω εδάφια άκρως διαφωτιστικά για «πρόσωπα και πράγματα».
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΤΡΑΤΙΑΣ Μ. ΑΣΙΑΣ
ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
Αντιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος 8/6/1920-9/11/1920
Αντιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας 9/11/1920- 22/5/1922
Αντιστράτηγος Γεώργιος Χατζηανέστης 23/5/1922- 22/8/1922
Αντιστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης (στις 22 Αυγούστου ορίστηκε και το πληροφορήθηκε από τον Κεμάλ)
Αντιστράτηγος Γεώργιος Πολυμενάκος 23/8/ 1922- 5/9/1922
Α’ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ
Υποστράτηγος Κωνσταντίνος Νίδερ 3/6/1919- 27/2/1921
Υποστράτηγος Αλέξανδρος Κοντούλης 27/2/1921- 2/6 1922
Υποστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης 3/6/1922- 20/8 1922
Β’ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ
Υποστράτηγος Πιερράκος –Περικλής Μαυρομιχάλης 3/8/1920- 30/1/1921
Υποστράτηγος Κωνσταντίνος Πετμεζάς 30/1/1921- 19/3/1921
Υποστράτηγος Γεώργιος Πολυμενάκος 19/3/1921/-14/5/1921
Υποστράτηγος Αριστοτέλης Βλαχόπουλος 14/5/1921- 23/7 1921
Υποστράτηγος Βασιλόπαις Ανδρέας 23/7/1921- 18/9/1921
Υποστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης 18/9/1921- 2/6/1922
Υποστράτηγος Κίμων Διγενής 2/6/1922/20/81922
Γ’ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ
Υποστράτηγος Κωνσταντίνος Πετμεζάς 24/12/1920- 29/1/1921
Υποστράτηγος Αριστοτέλης Βλαχόπουλος 29/1/1921- 10/5/1921
Υποστράτηγος Γεώργιος Πολυμενάκος 10/5/1921- 23/5/1922
Υποστράτηγος Σουμίλας Πέτρος 23/5/1922- 5/9/1922
 |
| ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ |
Η πολιτική κατάσταση της εποχής με τις μοιραίες εκλογές του Νοέμβρη του 1920 υπήρξε καταλυτική για την μικρασιατική εκστρατεία.
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία τον Αρχιστράτηγο Παρασκευόπουλο αξιωματικό με διεθνές κύρος έρχεται να αντικαταστήσει ένας γενναίος μεν αλλά με εμφανείς αδυναμίες αξιωματικός (Η μεγαλύτερη μονάδα που είχε διοικήσει ήταν Σύνταγμα) ο Αναστάσιος Παπούλας και τον ικανότερο Έλληνα επιτελικό Θ. Πάγκαλο ο μέτριος Κ. Πάλλης. Στις διοικήσεις των Μεραρχιών , των Συνταγμάτων , των Ταγμάτων και των άλλων μονάδων τοποθετήθηκαν στις θέσεις των μπαρουτοκαπνισμένων πολεμιστών ,άλλοι με σημαντικότερο προσόν πως ήταν αντιβενιζελικοί.
Αναφέρει σχετικά ο Στρατηγός Τρικούπης:
«μετά τας εν Ελλάδι εκλογάς της 1ης Νοεμβρίου 1920 την διοίκησιν τη ς Στρατιάς Μ. Ασιάς ανέλαβεν ο Στρατηγός Παπούλας και ήρξατο η αντικατάστασις των διοικητών των μεγάλων μονάδων».
Διατάσσεται λοιπόν ο Τρικούπης να αναλάβει τη διοίκηση του Γ’ σώματος στρατού (σώμα στρατού Σμύρνης). Διοικητής του είναι ο Στρατηγός Δημήτριος Ιωάννου αρχαιότερος του Τρικούπη αλλά και του Παπούλα. Ακολουθεί ο εξής αποκαλυπτικός διάλογος διάλογος:
Ν. Τρικούπης: «Ήλθον να αναλάβω την Διοίκησιν του Σώματος στρατού».
Δ. Ιωάννου :»Μπά! Έκαμεν εκείνος ,ως έτι εκπλησσόμενος·δεν έλαβον τοιαύτην διαταγήν. (Κατόπιν έμαθον , ότι είχε λάβει ήδη την διαταγήν)».
Ο Στρατηγός Τρικούπης επικοινωνεί με την Στρατιά , η οποία ήθελε προφανώς να «ξεφορτωθεί» τον μπαρουτοκαπνισμένο και Βενιζελικό Ιωάννου και στέλνει λακωνική εντολή στο Γ’ σώμα στρατού.
Ν. Τρικούπης:….τον ηρώτησα εάν έλαβε την διαταγήν.
Δ. Ιωάννου : «Μάλιστα ,μοι απάντησεν ,αλλά δεν θα σοι παραδώσω την Διοίκησιν».
Ν. Τρικούπης: «Πώς ,τω λέγω. Δεν θα εκτελέσης την Διαταγήν της Στρατιάς;»
Δ. Ιωάννου : «Εγώ θα υπακούσω εις τον Παπούλαν ,ο οποίος είναι νεώτερος μου; Ήτο η απάντησις του».
Παρόμοια περιστατικά σίγουρα διαδραματίστηκαν στις περισσότερες μονάδες του μαχόμενου στρατού και τα αποτελέσματα θα φανούν σύντομα. Στο 5/42 σύνταγμα Ευζώνων οι τσολιάδες στο άκουσμα πιθανής αντικατάστασης του αρχηγού τους απειλούν με ανταρσία ,παρότι οι περισσότεροι φιλοβασιλικοί και ματαιώνουν τα σχέδια των επιτελών της καταστροφής.
Η στρατιά αργότερα και παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις της κυβέρνησης ,υποσχέσεις με τις οποίες εκλέχτηκε αναλαμβάνει επιθετικές πρωτοβουλίες και «κατορθώνει» να δώσει μια υποψία νίκης στον ανύπαρκτο τότε τουρκικό στρατό στο χωριό Ινονού...
Τέλος 1ου μέρους. Συνεχίζεται την επόμενη Πέμπτη.
Τέλος 1ου μέρους. Συνεχίζεται την επόμενη Πέμπτη.
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Δάσκαλος
Με ειδίκευση στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας
Και του νεοελληνικού Πολιτισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου